Tally Course Part 10 - Bank Reconciliation & Outstanding Management in Tally (Full Detail)

 

Bank Reconciliation & Outstanding Management in Tally (Full Detail)

व्यवसायात Cash पेक्षा Bank Transaction जास्त असतात — Online Payment, UPI, Cheque, RTGS/NEFT, Net Banking, EMI, Auto-Debit, Charges, Interest इत्यादी.
यामुळे व्यवसायाच्या Books मध्ये असलेला Bank Balance आणि Bank Passbook / Statement मध्ये असलेला Balance नेहमी एकसारखा नसतो.

ही तफावत शोधून व्यवस्थित जुळवणे म्हणजे:

👉 Bank Reconciliation (BRS – Bank Reconciliation Statement)

दुसरीकडे, Credit वर खरेदी-विक्री करणाऱ्या व्यवसायात किती Bill बाकी आहे आणि कोणाकडून पैसे घ्यायचे / द्यायचे आहेत याचे व्यवस्थापन म्हणतात:

👉 Outstanding Management (Receivable & Payable Control)

Tally या दोन्ही गोष्टी शून्य चुका आणि 100% accuracy सह सांभाळते.

 

भाग 1 – Bank Reconciliation (BRS)

🔹 BRS का आवश्यक असते?

कारणे:

• Cheque issued पण Bank ने अद्याप क्लिअर केलेला नाही
• Cheque जमा केला पण Credit मिळालेला नाही
• Bank Charges / Auto Debit / EMI नोंद न झालेली
• Interest Credit झालेला पण Books मध्ये नोंद नाही
• UPI/RTGS delay

म्हणून Books आणि Bank Statement मध्ये फरक राहतो.

🔹 BRS चे उद्दिष्ट

• Books आणि Bank मधील बॅलन्स जुळवणे
• Missing entries ओळखणे
• Fraud टाळणे
• Cash Flow control

 

🔹 Tally मध्ये Bank Accounting म्हणजे काय?

Bank Ledger तयार केल्यावर Tally मध्ये

• Bank Balance
• Bank Book
• BRS Screen
• Auto-Reconciliation

आपोआप मिळते.

Bank Ledger मध्ये महत्वाची माहिती:

• Bank Name
• Account Number
• IFSC
• Banking Configuration
• Bank Reconciliation Date

 

🔹 Tally मध्ये BRS साठी प्रक्रिया (प्रात्यक्षिक स्वरूपात)

जेव्हा Books मध्ये Bank Payment / Receipt नोंदवतो:

उदा.
Online Payment to supplier
Payment received from customer
Cheque issued
Cheque deposited
UPI / QR settlement

ही Entries Books मध्ये नोंदल्या जातात.
यानंतर महिन्याच्या शेवटी Bank Statement Download / Print केली जाते.

BRS Screen मध्ये:

• Books मधील transactions दिसतात
• Statement Date टाकल्यावर Reconciliation होत जातो

जर एखादी entry Bank Statement मध्ये आहे पण Books मध्ये नाही → ती Missing entry असते
उदा. Bank Auto Charges / ATM Withdrawal / Interest

Missing entries Books मध्ये नोंदल्या की BRS Zero Difference होते.

🔹 Bank Reconciliation पूर्ण झाल्यावर लाभ

✔ Bank Balance बरोबर
✔ Fraud / mismatch पकडले जातात
✔ Cash flow योजना अचूक
✔ GST Return अचूक (कारण Payment/Receipt mismatch राहत नाही)
✔ Audit 100% clean

 

भाग 2 – Outstanding Management (Receivables & Payables)

Outstanding Management म्हणजे:

• कोणाकडून किती पैसे घ्यायचे (Sundry Debtors)
• कोणाला किती द्यायचे (Sundry Creditors)
• कोणते Bill किती दिवस झाले
• कोणता पेमेंट कोणत्या Bills साठी Adjust झाला

Cash / Bank ने Transaction झाले तरी Outstanding clear होते जेव्हा बिल-wise Adjustment केले जाते.

 

🔹 Outstanding Management चे फायदे

फायदा	उपयोग
Customers outstanding माहित	पैसे वेळेवर मिळतात
Purchase outstanding माहित	क्रेडिट प्लॅनिंग
Ageing report	किती दिवस जुनी देणी
Late reminder	Overdue recover
Credit control	जास्त क्रेडिट देणे टाळते
Cash flow forecast	भविष्यातील पेमेंट / रिसीट प्लॅनिंग

 

🔹 Outstanding Management मध्ये दोन प्रकार

1.     Receivables (ग्राहकांकडून घ्यायचे पैसे)

2.     Payables (पुरवठादारांना द्यायचे पैसे)

🔹 Bill–by–Bill प्रणाली का आवश्यक?

जर Bill-wise Outstanding केले नाही तर काय होते:

• कोणत्या Bill साठी पेमेंट आले माहित राहत नाही
• कोणते Bill उर्वरित आहे ट्रॅक होत नाही
• एका ग्राहकाकडून किती घ्यायचे आहे कळत नाही
• Recovery planning अडते

म्हणून Sales / Purchase करतेवेळी Bill–wise tracking सक्रिय ठेवणे अत्यंत आवश्यक.

 

🔹 Outstanding Management – Reports

रिपोर्ट	अर्थ
Bills Receivable	कोणकोणाकडून पैसे येणार
Bills Payable	कोणाला पैसे द्यायचे
Ledger Outstanding	ग्राहक / पुरवठादार पूर्ण तपशील
Ageing Report	किती दिवस झाले — 0–30 / 31–60 / 61–90 दिवस
Group Outstanding	Customer Group / Supplier Group नुसार
Sales / Purchase Pending Report	Bills not cleared

Outstanding Reports पाहून Management लगेच निर्णय घेते:

• Recovery कॉल
• Reminder SMS/Email
• Purchase Planning
• Credit Limit Control

 

BRS + Outstanding = Cash Flow Power

व्यवसायात नफा असला तरी पैसे हातात नसतील तर व्यवसाय अडतो.

त्या ठिकाणी BRS आणि Outstanding दोन्ही महत्त्वाचे:

विषय	उद्देश
BRS	Bank Balance अचूक ठेवणे
Outstanding	Credit Control आणि Recovery
दोन्ही मिळून	Cash Flow नियंत्रण

 

निष्कर्ष

Bank Reconciliation आणि Outstanding Management हे विषय अकाउंटिंगचे हृदय आहेत.
हे दोन्ही योग्य ठेवले तर:

✔ Cash flow अचूक
✔ उधारीवर नियंत्रण
✔ Fraud / mismatch टाळले जातात
✔ Audit Clean
✔ GST Return Correct
✔ व्यवसाय वेगाने वाढतो