Tally Course Part 8 - GST Reports in Tally (Full Detailed Explanation)

 

GST Reports in Tally (Full Detailed Explanation)

(Tally ERP 9 & Tally Prime दोन्हींना लागू)

GST शिकताना सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे GST Reports समजणे.
Tally मध्ये GST Reports इतक्या साध्या भाषेत सादर केल्या आहेत की अकाउंटिंग background नसतानाही तुम्ही सहज GST Return तयार करू शकता.

हा संपूर्ण लेख तुम्हाला GST reporting मध्ये expert बनवेल.

 

1) GST Reports म्हणजे काय?

GST Reports म्हणजे त्या सर्व नोंदींचा सारांश जो तुम्ही Tally मध्ये Sales, Purchase, Debit Note, Credit Note इ. वाउचर्समध्ये एंटर केलेला असतो.

या reports च्या आधारे:

✔ GSTR-1
✔ GSTR-2A / 2B
✔ GSTR-3B
✔ HSN/SAC Summary
✔ ITC Summary
✔ GST payable/Receivable

हे सर्व Return सहज तयार करता येते.

 

2) Tally मधील मुख्य GST Reports

Tally मध्ये खालील 10 major GST reports उपलब्ध आहेत:

1️ GST Summary
2️ GSTR-1 (Outward Supplies)
3️ GSTR-2A / 2B (Inward Supplies)
4️ GSTR-3B
5️ HSN/SAC Summary
6️ Rate-wise Summary
7️ ITC Summary
8️ Advance Receipt Summary
9️ E-Way Bill Report
10 Exceptions Report (Mismatch, Incomplete Info)

आता प्रत्येक report अत्यंत सविस्तर समजून घेऊ.

 

-------------------------------------

3) GST Summary (Master Dashboard)

-------------------------------------

GST Summary म्हणजे Tally मधील सर्व GST डेटा पाहण्याचे मुख्य ठिकाण.
हे एक dashboard आहे ज्यातून तुम्ही बाकी reports कडे जाऊ शकता.

GST Summary मध्ये काय दिसते?

Section	Description
Outward Supplies	Total Sales with GST
Inward Supplies	Total Purchase with GST
Eligible ITC	Input GST summary
Output GST	GST on Sales
Liability	Payable GST
Mismatches	Wrong entries, missing GSTIN, wrong rate
HSN Summary	Item-wise GST breakup

GST Summary का महत्त्वाचे?

• Return file करण्यापूर्वी हा report पूर्ण तपासतो
• Errors एका जागी दिसतात
• Tax Liability अचूक कळते

 

-------------------------------------

4) GSTR-1 – Outward Supplies Report

-------------------------------------

GSTR-1 म्हणजे Sales संबंधित report.

Tally मध्ये GSTR-1 चार भागांत विभागलेला आहे:

 

1) B2B Invoices (Business to Business)

जे ग्राहक (Buyer) GST-registered आहेत त्यांची माहिती येथे येते.

फिल्ड्स:

• Invoice No
• Date
• Buyer GSTIN
• Taxable Value
• CGST/SGST/IGST

 

2) B2C (Large) – Above ₹2,50,000

Inter-state मोठ्या Sales येथे दिसतात.

 

3) B2C (Small) – Below ₹2,50,000

साधारण customer ला होणारे small sales.

 

4) Credit/Debit Notes (CDN)

जर तुम्ही माल परत घेतला किंवा Discount/Rate difference adjust केला तर ते इथे.

 

GSTR-1 Return तयार करण्याची पद्धत:

1.     All Sales vouchers enter करा

2.     Customer GSTIN योग्य आहे का पाहा

3.     Ledger ला GST rate लावले आहे का तपासा

4.     GSTR-1 report verify करा

5.     JSON file export करा (जर software वापरत असाल तर)

 

-------------------------------------

5) GSTR-2A / GSTR-2B – Purchase Auto Report

-------------------------------------

हा Report Government Portal वरून येतो.
Supplier ने त्याचा GSTR-1 file केल्यावर तुमच्या dashboard वर दिसते.

Tally मध्ये GSTR-2A कसे दाखवले जाते?

Section	Meaning
Matched Invoices	Supplier ने जे दाखवले ते Tally मध्ये match झाले
Mismatched	Amount/GST rate वेगळे
Missing	Supplier ने दाखवले पण Tally मध्ये तुम्ही entry केली नाही
Additional	तुम्ही केली पण Supplier ने दाखवली नाही

 

GSTR-2A का महत्त्वाचे?

✔ ITC Claim करण्यापूर्वी हा report match करणे आवश्यक
✔ Fake invoices पकडता येतात
✔ Purchase entry मध्ये चुका कळतात

 

-------------------------------------

6) GSTR-3B – Monthly GST Return Summary

-------------------------------------

GSTR-3B मध्ये तुम्ही:

✔ Total Sales
✔ Total Purchase
✔ Output GST
✔ Input GST (ITC Claim)
✔ Net GST Payable

हे declare करता.

 

GSTR-3B मध्ये दिसणारे मुख्य columns:

Column	Meaning
3.1(a) Outward taxable supplies	Total Sales
3.1(b) Outward exempt/nil-rated	0% GST items
3.2 Inter-state supplies	Interstate sales
4(A) ITC Available	Purchase tax credits
4(B) ITC Reversed	Non-eligible ITC
5.1	Interest/Penalty (जर असेल तर)

 

Tally मध्ये GSTR-3B रिपोर्ट कसा तयार होतो?

तुमचे सर्व Sales + Purchase vouchers आपोआप GSTR-3B मध्ये येतात.

 

-------------------------------------

7) HSN/SAC Summary

-------------------------------------

HSN (Goods) आणि SAC (Services) कोडनुसार तुमचा turnover कसा आहे ते येथे दिसते.

Report मध्ये काय दिसते?

| HSN Code | Description | UQC | Quantity | Taxable Value | GST Amount |

या रिपोर्टचा मुख्य उपयोग:

• Monthly GSTR-1
• Annual Return GSTR-9
• Business Analysis

 

-------------------------------------

8) Rate-wise Summary

-------------------------------------

GST 5%, 12%, 18%, 28% ह्या दरांमध्ये तुम्ही किती Sales/Purchase केली हे report दाखवतो.

उदाहरण:

GST Rate	Sales	Purchase	Output Tax	Input Tax
5%	30,000	10,000	1,500	500
18%	1,20,000	80,000	21,600	14,400

 

-------------------------------------

9) ITC Summary – Input Tax Credit Summary

-------------------------------------

हा report तुमच्या GST ITC adjustment साठी सर्वात महत्त्वाचा आहे.

ITC Summary मध्ये दिसते:

✔ Eligible ITC

– Purchase from registered dealers
– Business-related items

✔ Ineligible ITC

– Motor car
– Food & beverages
– Personal expenses

✔ ITC Reversal

– Rule 42/43
– Exempt supplies
– Goods used for personal purpose

 

-------------------------------------

10) Advance Receipt Summary

-------------------------------------

जेव्हा ग्राहक तुमच्याकडे advance payment करतो तेव्हा GST लागू होतो.

Report मध्ये दिसते:

• Advance received
• GST paid
• Adjustment against invoices

 

-------------------------------------

11) E-Way Bill Report

-------------------------------------

₹50,000 पेक्षा जास्त माल transport करता तेव्हा E-Way Bill आवश्यक असतो.

Tally मध्ये E-Way बिल तयार करण्यासाठी:

• Item Details
• Tax Rate
• Distance
• Transporter Name
• Vehicle No

सर्व माहिती रिपोर्टमध्ये दिसते.

 

-------------------------------------

12) GST Exception Reports (Errors & Mismatch)

-------------------------------------

हा सर्वात महत्त्वाचा रिपोर्ट आहे कारण याच रिपोर्टमध्ये सर्व चुका पकडल्या जातात.

Exceptions मध्ये कोणत्या चुका दिसतात?

❌ Missing GSTIN
❌ Wrong GST Rate
❌ Interstate instead of intrastate
❌ HSN कोड missing
❌ Incorrect Ledger configuration
❌ Reverse charge mismatch
❌ Amount mismatch

हा रिपोर्ट दुरुस्त करूनच Return file करावे.

 

-------------------------------------

13) GST Return Filing Flow Chart (Tally to GST Portal)

-------------------------------------

1️ All vouchers enter करा
2️ GST Summary check करा
3️ GSTR-1 verify करा → Errors ठीक करा
4️ GSTR-2A match करा → Purchase mistakes fix करा
5️ ITC Summary check
6️ GSTR-3B finalize करा
7️ JSON किंवा EXCEL export करा
8️ GST Portal वर upload करा
9️ Tax pay करा
🔟 Return Submit → File with DSC/EVC

 

-------------------------------------

14) Month-End GST Checklist (Professional Accounting)

-------------------------------------

✔ All sales/purchase invoices entered
✔ Purchase matched with GSTR-2A
✔ Debit/Credit notes posted
✔ ITC eligible verified
✔ GST rate correctly applied
✔ E-way bills verified
✔ Ledger balancing done
✔ GST Payable amount calculated

या 8 steps पूर्ण केल्यास तुमचे GST Return 100% perfect होतील.

 

-------------------------------------

15) Conclusion — GST Reports Summary

-------------------------------------

Tally मधील GST Reports तुम्हाला खालील गोष्टी एकदम सोप्या करतात:

✔ Sales & Purchase GST breakup
✔ Return preparation
✔ ITC (Input Tax Credit) calculation
✔ Error spotting
✔ GST liability calculation
✔ HS code-based analysis

Business मधील GST Accounting Professional होण्यासाठी GST Reports नीट समजणे अत्यंत आवश्यक आहे.